ห้องสมุดโรงเรียน

ความหมายแระความสำคัญของห้องสมุดโรงเรียน
                ห้องสมุดโรงเรียนเป็นสถานที่รวบรวมหนังสือ วารสาร เอกสาร และสิ่งพิมพ์ต่างๆ  ตลอดจนโสตทัศนวัสดุที่สอดคล้องกับหลักสูตรในปัจจุบัน เพื่อเป็นการส่งเสริมการเรียนการสอนของครู  และนักเรียนในโรงเรียนให้มีประสิทธิภาพ มีผู้นำทางการศึกษาบางท่านเน้นว่า “ห้องมุดโรงเรียนเป็นหลักฐานของการจัดการศึกษาที่มีคุณภาพ เป็นศูนย์กลางของโรงเรียน   และเป็นหัวใจของโรงเรียน เป็นสถานที่ที่ทุกคนในโรงเรียนสามาร๔เลือกอ่านหนังสือค้นคว้าความรู้ต่างๆได้ โดยอิสระนอกเหนือจากการเรียนในชั้น  ซึ่งจะสร้างความพึงพอใจและสุขใจแก่ผู้ที่รักการอ่าน และการค้นคว้าเป็นอย่างยิ่ง นอกจากนี้ ห้องสมุดโรงเรียนยังช่วยให้นักเรียนรู้จักการใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์  โดยการอ่านหนังสือที่ตนชอบ ทำให้ได้รับความรู้และความเพลิดเพลินอย่างคุ้มค่า  ทั้งนี้ห้องสมุดโรงเรียนจะต้องได้รับการจัดให้เป็นศูนย์กลางของการอ่าน เป็นศูนย์กลางของวัสดุสิ่งพิมพ์ และโสตทัศนวัสดุที่ครูและนักเรียนจะต้องเข้ามาค้นคว้า เป็นศูนย์กลางของการเรียนการสอนที่มีประสิทธิภาพ โดยห้องสมุดโรงเรียนจะต้องวางโครงการจัดบริการที่ทันสมัย และเปลี่ยนแปลงอยู่เสมอ บริการดังกล่าวมิใช่เพียงแต่การจัดหาวัสดุสิ่งพิมพ์ให้เพียงพอแก่ผู้ใช้เท่านั้น ยังรวมถึงการสอน การแนะแนวการอ่าน และการให้คำแนะนำอื่นๆอีกด้วย  ดังนั้นอาจกล่าวได้ว่า ห้องสมุดโรงเรียนเป็นส่วนหนึ่งของระบบการสอนที่สนับสนุนส่งเสริมความต้องการในการศึกษาหาความรู้โดยเฉพาะนั่นเอง ทั้งนี้ เพราะเป็นที่ยอมรับกันทั่วไปแล้วว่า การเรียนการสอนเฉพาะในห้องเรียนหาเพียงพอกับความต้องการของเด็กในอันที่จะเผชิญกับสิ่งแวดล้อมในชีวิตไม่ ในสังคมประชาธิปไตยนั้นพลเมืองจะต้องมีสติปัญญาความรู้และศีลธรรมสูงพอที่จะพินิจนิจพิจารณาปัญหาต่างๆ ได้อย่างถูกต้อง เมื่อเผชิญวิกฤตการต่างๆ ก็จะรู้จักตัดสินใจด้วยความสงบเยือกเย็น ไม่หวั่นไหวไปตามอารมณ์ชั่วแล่น ด้วยเหตุอันนี้ห้องสมุดโรงเรียนจึงมีความสำคัญเป็นอย่างยิ่งสำหรับการศึกษาในปัจจุบัน

วัตถุประสงค์ของห้องสมุดโรงเรียน
                เนื่องจากห้องสมุดโรงเรียนมีความสำคัญต่อการเรียนการสอนในโรงเรียนดังกล่าวแล้ว จึงมีความจำเป็นอย่างยิ่งที่ผู้ดำเนินงานห้องสมุดจะต้องจัดโครงการของการให้บริการต่างๆ ให้สอดคล้องกับวัตถุประสงค์ของห้องสมุดโรงเรียน ดังต่อไปนี้
                1.  เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนการเรียนการสอนตามหลักสูตรให้มีประสิทธิภาพ สามารถสนองความต้องการของครูและนักเรียนได้
                2.  เพื่อช่วยให้นักเรียนและครูเลือกหนังสือ และวัสดุอื่นๆ ได้ตรงกับความต้องการโดยสอดคล้องกับหลักสูตร
                3.  เพื่อให้นักเรียนสามารถหาความรู้ในเรื่องราวต่างๆ อย่างกว้างขวางเป็นการส่งเสริมให้นักเรียนเพิ่มพูนความสนใจและรู้จักแสวงหาความรู้จากวิทยาการใหม่ๆ
                4.  เพื่อจัดประสบการณ์การใช้ห้องสมุดให้นักเรียน ซึ่งจะเป็นแนวทางการพัฒนาความสนใจและความสามารถในการปรับตัวให้เข้ากับสังคมได้
                5. เพื่อช่วยให้นักเรียนมีทักษะในการใช้ห้องสมุดตลอดจนวัสดุสิ่งพิมพ์ต่างๆ
                6.  เพื่อส่งเสริมให้นักเรียนสนใจในการอ่าน มีนิสัยรักการอ่านจนอาจพัฒนาการอ่านของตนให้สามารถวิเคราะห์วิจารณ์ได้อย่างลึกซึ้ง
                7.  เพื่อส่งเสริมให้นักเรียนเกิดทักษะในการใช้หนังสือ จนสามารถทำงานร่วมกับครูในการเลือกและใช้อุปกรณ์ทุกชิ้นในห้องสมุดให้เกิดประโยชน์
                8.  เพื่อเป็นแนวทางให้นักเรียนใช้ความรู้เบื้องต้นก้าวไปสู่การใช้ห้องสมุดประเภทอื่นๆ เช่น ห้องสมุดประชาชน ห้องสมุดวิทยาลัย หรือ มหาลัยได้
                9.  เพื่อเป็นการพักผ่อนหย่อนใจในชั่วโมงว่าง ห้องสมุดโรงเรียนจะจัดหาสิงพิมพ์ประเภทเบาสมอง สนุกขบขัน และให้ความรู้ทั่วๆไป เช่น วารสาร หนังสือเกี่ยวกับปริศนาคำทาย หรือการเล่นเกม ตลอดจนสารคดีอื่นๆ สิ่งพิมพ์เหล่านี้จะให้ความเพลิดเพลิน และช่วยให้นักเรียนได้รับการพักผ่อนหน่อยใจได้ในยามว่างหรือชั่วโมงพักกลางวัน เป็นการส่งเสริมให้นักเรียนรู้จักใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์อีกด้วย

ประโยชน์ของห้องสมุดโรงเรียน
                ห้องสมุดโรงเรียนจัดเป็นแหล่งวิทยาการที่ใกล้ตัวนักเรียนมากที่สุด เป็นสถานที่ซึ่งนักเรียนมีสิทธิจะเข้าใช้ได้โดยสะดวก ประโยชน์ที่นักเรียนจะได้รับจากการใช้ห้องสมุดมีมากมาย นอกจากจะได้รับความรู้เกี่ยวกับบทเรียนแล้ว นักเรียนยังได้รับประโยชน์อื่นๆ ซึ่งสรุปได้ดังนี้
                1.  สามารถติดตามข่าวสารเกี่ยวกับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นทั้งภายในและภายนอกประเทศซึ่งเปลี่ยนแปลงได้อย่างรวดเร็วได้ทันท่วงที
                2.  ได้รับความรู้ลึกซึ้งและโอกาสศึกษาความก้าวหน้าทางวิชาการอยู่เสมอ
                3.  เกิดความริเริ่มใหม่ๆ มีทัศนคติกว้างขวาง
                4.  สามารถสร้างสรรค์วรรณกรรมเรื่องใหม่ๆ ขึ้นโดยใช้หนังสือประกอบการค้นคว้าวิจัย
                5.  ช่วยให้เป็นพลเมืองดีมีความรับผิดชอบต่อสังคม
                6.  ใช้หนังสือให้สอดคล้องกับความต้องการของตน ทั้งในด้านความรู้ และในด้านให้ความเพลิดเพลิน
                7.  ใช้ความรู้จากห้องสมุดช่วยพัฒนาประเทศให้เจริญก้าวหน้าตามแต่ภาระหน้าที่ของแต่ละบุคคล

หน้าที่ของห้องสมุดโรงเรียน
                1.  เป็นศูนย์กลางการอ่าน การเปิดโอกาสให้นักเรียนได้อ่านหนังสือโดยเสรี จะสามารถพัฒนาทักษะและรสนิยมได้เป็นอย่างดี
                2.  เป็นศูนย์ปฏิบัติการในโรงเรียน เพื่อศึกษาและวิจัย เป็นโอกาสให้นักเรียนได้ค้นคว้าหาความรู้ตามลำพัง หรือทำงานเป็นกลุ่ม
                3.  เป็นศูนย์กลางวัสดุ รวบรวมวัสดุสิ่งพิมพ์ และวัสดุไม่ตีพิมพ์สำหรับบริการครู และนักเรียนของโรงเรียน
                4.  เป็นศูนย์กลางแนะแนวการอ่าน บริการแนะแนวการอ่าน เป็นการเปิดโอกาสให้นักเรียนได้รับคำแนะนำเป็นรายบุคคลในเรื่องต่างๆ เช่น ด้านสังคม การศึกษาและอาชีพ เป็นต้น
                5.  เป็นศูนย์กลางการสอน การสอนโดยใช้วัสดุอุปกรณ์ในห้องสมุด จะช่วยให้นักเรียนได้รับความรู้กว้างขวางขึ้น เป็นการปรับปรุงคุณภาพในด้านการเรียนการสอนของครู โดยห้องสมุดจัดหนังสือไว้ตามที่ครูต้องการใช้ในการสอนวิชาต่างๆ

ลักษณะของห้องสมุดที่ดี
                  ห้องสมุดที่ดีควรมีการจัดบริการที่สนองความต้องการของผู้ใช้อย่างกว้างขวาง ผู้ใช้ได้รับความสะดวกรวดเร็ว และสามารถใช้ห้องสมุดในการเพิ่มพูนความรู้ และตลอดจนนำความรู้ไปประยุกต์ใช้ให้เกิดประโยชน์ในชีวิตประจำวันได้เป็นอย่างดี ดังนั้น ห้อสมุดที่ดีควรจัดหา จัดระเบียบ และจัดบริการดังต่อไปนี้
                1.  มีหนังสือและวัสดุสิ่งพิมพ์โสตทัศนวัสดุ สำหรับให้บริการแก่ผู้ใช้อย่างกว้างขวางทุกประเภท
                2.  มีบริการให้ยืมหนังสือ วัสดุสิ่งพิมพ์ หรือเอกสาร แก่ผู้ใช้ห้องสมุด
                3.  จัดบริการและแนะนำการอ่าน บริการตอบคำถาม บริการช่วยการค้นคว้า เพื่อให้ผู้ใช้ได้สิ่งที่ต้องการโดยรวดเร็ว และตรงตามวัตถุประสงค์
                4.  มีหนังสือที่อ้างอิงซึ่งสงวนไว้ใช้เฉพาะในห้องสมุด หรือให้ขอยืมได้ในเวลาจำกัด เพื่อเปิดโอกาสให้ผู้ใช้ได้ใช้หนังสืออ้างอิงอย่างทั่วถึงกัน และควรจัดบริการหนังสือจองด้วย
                5.  มีการจัดหนังสือเป็นหมวดหมู่ตามระบบสากลไว้ในชั้นเปิด เพื่อให้ผู้ใช้สามารถหยิบได้ด้วยตนเองโดยสะดวก
                6.  จัดทำคู่มือ หรือเครื่องมือที่ช่วยอำนวยความสะดวกในการใช้วัสดุอุปกรณ์ของห้องสมุด เช่น บัตรรายการ รายชื่อหนังสือ คู่มือการใช้ห้องสมุด
                7.  จัดบริการแนะนำหนังสือดี หรือหนังสือที่น่าสนใจ หนังสือที่จัดเข้าห้องสมุดใหม่ๆ เพื่อให้ผู้ใช้บริการได้ทราบ
                8.  จัดสถานที่สะอาดเรียบร้อย เหมาะสมเป็นห้องสมุด เพื่อให้ใช้บริการได้รับความสะดวกสบายตามสมควร เช่น มีแสงสว่างเพียงพอ มีโต๊ะ เก้าอี่นั่งสบาย ปราศจากเสียงรบกวนทำลายสมาธิ มีอากาศถ่ายเท หรือมีพัดลมระบายอากาศ
                9.  จัดบริการอำนวยความสะดวกอื่นๆ เช่น จัดสถานที่พิเศษสำหรับนักค้นคว้าวิจัยในระดับสูง
                บริการถ่ายทำสำเนาหนังสือและภาพ บริการเครื่องอ่านเอกสารสำเนา เช่น ไมโครฟิล์มและ
ไมโครฟิล์มหรืออื่นๆ บริการโทรศัพท์สาธารณะ ฯลฯ ทั้งนี้ตามความจำเป็น และระดับความต้องการของผู้ใช้ 


พิพม์ครั้งที่ 3
สุวีริยาสาส์น จัดพิมพ์
49/10 ประชาอุทิศ ราษฎร์บรูณะ กทม. 10140 โทรสาร 427-1703